Z dokładnej analizy dziejów regionu wynika, że na terenie obecnego Oględowa kilka drewnianych domków stało już w X-XI wieku, za czasów pierwszego właściciela ziem staszowskich, jakim był Stasz Kmiotko, o którym wspomina Jan Długosz. Niewiele wiadomo o losach mieszkańców wsi w momencie napadu Tatarów na pobliską miejscowość Staszówek (dawna nazwa Staszowa), której mieszkańców wymordowano, paląc przy tym drewniany kościółek. Prawdopodobnie ludność Oględowa nie ucierpiała z tego powodu w dużym stopniu, a ranga wydarzeń, jakie później tam miały miejsce, świadczy o znaczeniu tej osady dla miejscowości okolicznych. W 1252 r. Bolesław Wstydliwy zwołał w Oględowie wiec senatorski, w którym sam uczestniczył, podobny wiec odbył się tutaj w 1256 r. W 1357 r., rozstrzygnięto spór o granice dóbr pomiędzy posiadłościami staszowskimi Staszka i Andrzeja a posiadłościami kurozwęckimi podkomorzego sandomierskiego Dobiesława. Na dworze w Oględowie odbywały się zjazdy możnych-wojewodów i kasztelanów. Był tam również gród, kasztelania i ośrodek administracyjny, a także nieopodal, młyn Oględowski. W roku 1417 miał miejsce spór o granice pomiędzy kolejnymi właścicielami.
Właścicielami Oględowa były po Wojciechu Jastrzębcu następujące rody: Kurozwęckich, Łaskich, Tęczyńskich, Opalińskich, Lubomirskich, Sieniawskich, Denhoffów, Czartoryskich, Potockich. Hrabia Artur Potocki był ostatnim właścicielem dóbr. Po jego śmierci ok. 1890 r. grunty rozparcelowano i sprzedano niemieckim kolonistom, choć sam proces napływu niemieckich kolonistów zaczął się przed 1855 rokiem. Niemcy wyjechali po sprzedaniu swoich gospodarstw przed wybuchem I wojny światowej.
W XVI w. były w Oględowie gospodarstwa kmiece – 51 łanów, komornicy, młyn, dwie karczmy i folwark. Z ustnych przekazów wiadomo, ze oględowscy chłopi odrabiali pańszczyznę, a w momentach kryzysowych wyjeżdżali także do Saksonii do sezonowych prac rolnych. „Wyjazdy na saksy”, czasem przeradzały się w „wyjazd na pobaby”, czyli – kandydatki na żony. Hrabia Adam Potocki zniósł pańszczyznę w 1848 r., ale włościanie nadal byli zobowiązani oddawać dziedzicowi czynsz.
W 1815 r. hrabia Jan Potocki założył „bank zbożowy”, który miał pożyczać zboże włościanom znajdującym się w trudnych warunkach materialnych, a w 1857 z pieniędzy pochodzących z części zboża założono kasę gminną. (Banki powstały też w Rytwianach, Kotuszowie, Sichowie i Łubnicach). W 1823 r. kolejny spadkobierca Artur Potocki założył „Bank Wełniany” który służył pomocą cechowi sukienników staszowskich. W 1911 r. założona została Spółdzielnia Spożywców. Gmina w Oględowie istniała już przed 1815 rokiem i przetrwała do września 1954 r., choć siedziba urzędu gminnego z budynku folwarcznego przeniesiona została do Koniemłot. Mieszkańcy Oględowa zawszy czynnie włączali się w wydarzenia patriotyczne. Przynajmniej dwaj mieszkańcy Oględowa brali udział w powstaniu styczniowym – obaj nosili nazwisko Żaczek. Podczas przemarszu Brygady Legionów przez ziemię oględowską w 1915 r. Józef Piłsudski zatrzymał się w budynku należącym do rodziny Skalskich. W 1936 r. wmurowano w ścianę budynku tablice z napisem „W tym domu kwaterował komendant I Brygady Legionów Józef Piłsudski, I Marszałek Polski w czasie walk Legionów o niepodległość Polski w 1914 i 1915 r.” (budynek został zniszczony w czasie II wojny światowej, a na jego miejscu wybudowano nowy, zachowując jednak pierwotna ścianę z tablicą).
W 1917 r. powstała w Oględowie komórka Polskiej Organizacji Wojskowej – konspiracyjnej organizacji niepodległościowej. Aby ukryć działalność, a jednocześnie spełniać cele szkoleniowe POW, postanowiono założyć Ochotniczą Straż Pożarną w Oględowie. 8 maja 1917 roku władze austriackie zalegalizowały Ochotniczą Straż Pożarną w Oględowie. Jej pierwszym naczelnikiem został Jan Myśliwiec,. a pierwszym prezesem Franciszek Błasiński. Pierwszą ręczną sikawkę zakupiono w 1918 r. z funduszy zebranych na wiejskiej zabawie z loterią fantową. W 1918 r. oględowscy strażacy rozbrajali Austriaków, a wielu wstąpiło do tworzonego wojska polskiego. Pierwszą remizą strażacką wybudowano w latach 1919–1920, potem dokupiono z zarobionych pieniędzy (ze sprzedaży zboża zasianego na gromadzkim pastwisku) kolejna sikawkę i mundury. W latach 1923-1924 straż miała już sztandar ufundowany przez dwa małżeństwa oględowskie, w 1925-1926 r. wóz rekwizytowy, a w 1935 r. – nową remizę strażacką. Szkoła powstała w Oględowie w 1815 r. jako tzw. szkoła początkowa, w której nauczano w jęz. rosyjskim, a dzieci chłopskie uczyły się zwykle przez czas dwóch, trzech zim. W oględowskiej szkole uczyli między innymi: p.Ździebko, Bolesław i Józefa Bedrarscy, Zygmunt Myśliwiec, Halina Markowska, Antoni i Jadwiga Banasiewicz, Zygfryda Rodzoch. Nowy budynek szkolny wybudowano w 1914 r., a w 1955 r. dobudowano druga część. W latach 1918–1939 była to już szkoła podstawowa z pięcioma klasami (funkcjonowała do 1992 r.). W budynku szkoły obecnie funkcjonuje kaplica, przedszkole i świetlica wiejska. Spośród mieszkańców Oględowa wielu zdobyło wykształcenie mimo trudnych warunków materialnych. Jak pisze A. Banasiewicz we wspomnianym artykule „Jego mieszkańców cechowała wyższa niż przeciętna okolicznych wsi świadomość społeczna i z Oględowa wywodziło się stosunkowo dużo inteligencji”. W okresie międzywojennym np. Franciszek Błasiński – pedagog i społecznik oględowski organizował przedstawienia teatralne z udziałem miejscowych aktorów.
Do I wojny światowej Oględów miał duże i średnie gospodarstwa rolne, ale w latach 1918–1939 uległy one rozdrobnieniu a ludność zubożeniu. Wielu pracowało w rzemiośle, chałupniczo świadcząc usługi dla zakładów głównie żydowskich, lub wyjeżdżali za granice – część do Ameryki. Oględów miał wielkie tradycje ruchu ludowego. Już od kilku lat przed pierwszą wojną światową istniała grupa ludowa „Zaranie”, potem w okresie 1918–1939 r. działało Koło PSL „PIAST” – potem Polskie Stronnictwo Ludowe. Wielu mężczyzn wzięło udział w działaniach wojennych po 1939 r., a po przegranej kampanii wrześniowej prowadziło aktywną działalność konspiracyjną – kilkadziesiąt osób należało do ruchu oporu – szczególnie do Batalionów Chłopskich, być może część mieszkańców wspierała AK, wielu pełniło ważne funkcje w gminnych strukturach ruchu oporu. Wielu także zginęło. W czasie II wojny światowej hitlerowcy spalili dwie oględowskie stodoły, które były przechowalnią broni oraz amunicji, a następnie wywieźli kilkunastu młodych Polaków do Ostrowca świętokrzyskiego, gdzie ich rozstrzelano, a ciała zakopano w ziemi. Po zakończeniu wojny zamordowani żołnierze zostali ekshumowani ze zbiorowego „grobowca”, a ich ciała pochowano na cmentarzu w Kurozwękach.
Po II wojnie światowej kwitło życie strażackie, został ufundowany przez mieszkańców sztandar, wóz rekwizytowy (stare uległy zniszczeniu w czasie działań wojennych), a po 1951 r. zakupiono już moto-pompę. W 1957 r. wybudowano nowa remizę, a w 1975 r. otrzymano strażacki samochód bojowy od dyrekcji kopalni węgla kamiennego „Wieczorek”. Otwarcia nowego „Domu Strażaka” w Oględowie dokonano 5 czerwca 1983 r. W 1998 r. otrzymali nowoczesny, uniwersalny samochód bojowy TATRA. Zawsze niezwykle uroczyście obchodzono kolejne rocznice powstania straży, które stawały się wydarzeniem ogólnospołecznym wsi z udziałem władz gminnych i powiatowych. Często w zawodach rejonowych pożarniczych Oględowska Straż zajmowała czołowe miejsca. OSP w Oględowie uzyskała w 1991 r. Dyplom Uznania od Zarządu Wojewódzkiego za 75-letnią chlubną i ofiarną działalność w zaszczytnej i społecznej służbie pożarnej”, a w 1992 r. Złoty Medal – od Prezydium Zarządu Głównego za zasługi dla Pożarnictwa.
16 października 1983 r. odznaczono wieś Oględów „Krzyżem Walecznych” za „czyny męstwa i odwagi mieszkańców wykazane w walkach z hitlerowskim okupantem”. Na budynku szkoły w 1985 r. umieszczono tablice pamiątkową z napisem „1895 Wincentemu Witosowi, organizatorowi wieców ludowych w Oględowie w 90-ta rocznice powstania Ruchu Ludowego – Koło ZSL. 1985”. Od ministra Spraw Wewnętrznych „wyraz najwyższego uznania oraz serdeczne podziękowanie za ofiarność i poświęcenie „podczas gaszenia pożarów w czasie suszy w 1992 roku”.
W walkach na przyczółku baranowsko-sandomierskim w rejonie Oględowa Niemcy użyli po raz pierwszy czołgu ciężkiego Tygrys Królewski.
Atak z użyciem czołgów załamał się kiedy w okolicy wsi Oględów zamaskowany czołg T-34-85 dowodzony przez Aleksandra Oskina wspierany przez pluton piechoty, zniszczył z ukrycia 3 niemieckie czołgi Tygrysy Królewskie stanowiące szpice kolumny a czwarty uszkodził. Za ten czyn Aleksandr Oskin otrzymał Złotą Gwiazdę Bohatera Związku Radzieckiego
Historia Sołectwa
Komentarze
Nie ma jeszcze komentarzy
Dodaj komentarz
UWAGA! Dodawanie komentarzy tylko dla zarejestrowanych użytkowników. ZALOGUJ SIĘ | ZAREJESTRUJ SIĘ